Een ecologische en spirituele benadering van bijenhouden in harmonie met hun natuurlijke levenswijze Door Jean-Marie Frèrès & Jean-Claude Guillaume
In een wereld waarin bijenpopulaties wereldwijd onder druk staan, biedt dit boek een diepgaande en hoopvolle visie: een manier van imkeren die niet vertrekt vanuit exploitatie, maar vanuit samenwerking. Met meer dan 800 rijk geïllustreerde pagina’s is dit boek een levenswerk — het resultaat van twintig jaar onderzoek, observatie en praktijkervaring.
🌿 De bij als wezen van licht en trilling
De auteurs beschouwen de bij niet als productiemiddel, maar als wezen van licht, verbonden met de etherische lagen van de aarde. Ze analyseren de oorzaken van de huidige bijencrisis — pesticiden, kunstmatige kasten, genetische verarming — en stellen dat de oplossing ligt in een terugkeer naar de natuurlijke levenswijze van het bijenvolk.
Hun methode is gebaseerd op:
-
Respect voor het natuurlijke ritme van de bij
-
Geen gebruik van kunstraat, suikerwater of chemische behandelingen
-
Een kast die de wilde bijenwoning nabootst — een soort “ruche-refuge”
-
Een gedeeld gebruik van de producten van de bijenkorf, zonder roofzucht
> “L’abeille est un être solaire. Elle ne peut survivre que dans un espace qui respecte sa vibration.” > — Vrij geïnspireerd op de geest van het boek
🛠️ De kast als tempel
De auteurs ontwikkelden een bijenkast die de holle boom nabootst waarin bijen van nature nestelen. Deze kast is eenvoudig, goedkoop en gericht op thermisch comfort, rust en etherische doorstroming. Ze noemen het een “ruche-refuge” — een schuilplaats, geen fabriek.
De kast:
-
Laat de bijen hun raten zelf bouwen
-
Wordt van onderen uitgebreid, niet van boven
-
Wordt zo min mogelijk geopend
-
Is gericht op het welzijn van het volk, niet op maximale honingopbrengst
📚 Waarom je dit boek moet lezen
-
Voor de diepgang: het boek is encyclopedisch, maar nooit droog. Het verbindt wetenschap, spiritualiteit en praktijk.
-
Voor de visie: het biedt een radicaal andere manier van kijken naar bijen — als bondgenoten, niet als bezit.
-
Voor de hoop: het toont dat een andere manier van imkeren mogelijk is, en al wereldwijd wordt toegepast.
-
Voor de schoonheid: de illustraties, schema’s en foto’s maken het boek tot een visueel naslagwerk.
📖 L’apiculture écologique de A à Z Auteurs: Jean-Marie Frèrès & Jean-Claude Guillaume Uitgever: Résurgence / Marco Pietteur (2021, herziene editie) Taal: Frans Aantal pagina’s: 816 ISBN: 9782874342130
🐝 L’apiculture écologique de A à Z – Samenvatting per hoofdstuk
1. Van de catoir-methode naar de moderne bijenkast
De auteurs schetsen de historische evolutie van bijenteelt: van traditionele stro- en boomkasten naar moderne, industriële bijenkasten. Ze tonen hoe deze evolutie leidde tot hogere opbrengsten, maar ook tot vervreemding van het natuurlijke gedrag van de bij.
2. Mijn persoonlijke weg als imker
Jean-Marie Frèrès beschrijft zijn eigen zoektocht: van conventioneel imkeren naar een ecologische benadering. Zijn ontmoeting met de Warré-kast was een keerpunt, waarna hij zijn eigen “ruche-refuge” ontwikkelde.
3. Vergelijking tussen moderne en ecologische bijenkasten
Een praktische vergelijking van kosten, materialen, onderhoud en impact op het bijenvolk. De ecologische kast scoort beter op vlak van rust, warmtebehoud en natuurlijke raatbouw.
4. De juiste plaats voor een bijenstand
Tips voor het kiezen van een locatie: beschut tegen wind, met ochtendzon, nabij drachtplanten en ver van pesticiden. Ook aandacht voor oriëntatie, toegankelijkheid en harmonie met de omgeving.
5. De bouw van de ecologische kast
Stap-voor-stap instructies voor het bouwen van de “ruche-refuge”: afmetingen, houtsoorten, ventilatie, isolatie en dakconstructie. De kast is eenvoudig, goedkoop en volledig zelf te maken.
6. De bouw van een ontgifter (décontaminateur)
Een zelfgebouwde kast waarin oude raten, was en materialen kunnen worden gereinigd met warmte en zonlicht — zonder chemische middelen. Een essentieel onderdeel van ecologisch imkeren.
7. Installatie van het bijenstand
Hoe je de kasten plaatst, op welke ondergrond, met welke afstand ertussen. Ook aandacht voor natuurlijke afscherming, waterbron en rust voor het volk.
8. De bijenpopulatie en haar organisatie
Een diepgaande beschrijving van het bijenvolk als superorganisme: koningin, werksters, darren, taakverdeling, seizoensritme en communicatie. De auteurs benadrukken het belang van niet ingrijpen in deze natuurlijke orde.
9. De formule van “4 x 21”
Een sleutelprincipe in hun methode: vier cycli van 21 dagen (de duur van een bijenleven) vormen de basis voor het observeren en begeleiden van het volk. Deze formule helpt om het juiste moment te kiezen voor ingrepen zoals uitbreiding of oogst.
10. Benodigdheden voor bij en imker
Een overzicht van het minimale materiaal dat nodig is: rookapparaat, mes, beschermkleding, maar ook aandacht voor innerlijke houding: rust, respect, geduld en observatievermogen.
11. Hoe werkt de ecologische Warré-kast?
De auteurs leggen uit hoe de kast functioneert zonder tussenkomst van de imker: de bijen bouwen hun raten van boven naar beneden, reguleren zelf temperatuur en vochtigheid, en behouden hun natuurlijke ritme. De kast wordt enkel van onderen uitgebreid, wat het volk rust geeft.
12. Het toevoegen van een vierde kastmodule (hausse)
Wanneer het volk groeit, wordt een extra module onderaan toegevoegd. Dit gebeurt op basis van observatie, niet op een vast schema. De auteurs leggen uit hoe je dit doet zonder het volk te verstoren.
13. Natuurlijke zwermvorming en het opvangen van een zwerm
Zwermen is een natuurlijk proces van voortplanting. In plaats van het te onderdrukken, moedigen de auteurs het aan. Ze beschrijven hoe je een zwerm opvangt en begeleidt naar een nieuwe kast — met respect voor het ritme van het volk.
14. Volledig overzetten van een volk (transvasement total)
Een methode om een volk uit een conventionele kast over te brengen naar een ecologische kast. Dit gebeurt met zorg, zonder de koningin te zoeken of raten te snijden. De nadruk ligt op zacht begeleiden.
15. Temperatuur- en vochtregulatie in de kast
De bijen zijn meesters in klimaatbeheersing. De kast ondersteunt dit door natuurlijke isolatie, ademende materialen en minimale verstoring. De auteurs geven tips om condensatie en oververhitting te vermijden.
16. Honingoogst op ecologische wijze
Honing wordt enkel geoogst als er een overschot is. De auteurs beschrijven hoe je dit doet zonder de raten te beschadigen of het volk te verzwakken. Geen slinger, geen verwarming — enkel zachte extractie.
17. Honing: eigenschappen en spirituele waarde
Een ode aan honing als “licht in vloeibare vorm”. De auteurs bespreken de samenstelling, geneeskrachtige werking en symboliek van honing. Ze pleiten voor eerbiedig gebruik — niet als handelswaar, maar als geschenk.
18. Was: bouwsteen van licht
Bijenwas is meer dan een bouwmateriaal. Het draagt informatie, geur en trilling. De auteurs leggen uit hoe je was oogst, zuivert en hergebruikt — bijvoorbeeld voor kaarsen of balsems.
19. Propolis: het schild van de bijenkorf
Propolis is een harsachtige stof die bijen gebruiken om hun kast te beschermen tegen ziektekiemen. Het boek beschrijft de werking, oogst en toepassingen van propolis — zowel medicinaal als energetisch.
20. Stuifmeel: bron van eiwitten en vitaliteit
Stuifmeel is essentieel voor de voeding van jonge bijen. De auteurs waarschuwen tegen overmatige oogst en leggen uit hoe je het met mate kunt verzamelen — als aanvulling voor menselijke voeding of bijenverzorging.
21. De koninginnengelei (gelée royale)
De auteurs beschrijven de oorsprong, samenstelling en werking van koninginnengelei — het exclusieve voedsel van de koningin. Ze waarschuwen voor commerciële uitbuiting en pleiten voor terughoudendheid: dit is een sacraal product, bedoeld voor het volk zelf.
22. Ziekten, parasieten en vijanden van de bij
Een overzicht van bedreigingen zoals varroamijt, nosema, wasmotten en pesticiden. De auteurs benadrukken preventie via kastgezondheid, natuurlijke weerstand en minimale verstoring, in plaats van chemische bestrijding.
23. De taal van de bij en haar oriëntatievermogen
Een fascinerend hoofdstuk over de danscommunicatie, geursporen, zonnekompas en elektromagnetische gevoeligheid van bijen. De bij wordt gepresenteerd als een wezen van trilling en richting.
24. Mijn ervaringen en onderzoek
Jean-Marie Frèrès deelt persoonlijke observaties, experimenten en lessen uit twintig jaar ecologisch imkeren. Hij benadrukt het belang van luisteren naar het volk in plaats van het te beheersen.
25. Transport van een kast
Hoe verplaats je een bijenkast zonder het volk te verstoren? Praktische tips over timing, ventilatie, fixatie en heroriëntatie van het volk na aankomst.
26. Wat te doen bij een bijensteek?
Natuurlijke remedies, EHBO-tips en spirituele reflecties op de steek als “boodschap” of grens. De auteurs pleiten voor respectvolle nabijheid, niet voor angst of overbescherming.
27. Wat je wel en niet moet doen als imker
Een ethische leidraad: wees geduldig, werk met liefde, vermijd haast en heb eerbied voor het ritme van het volk. De bij is geen machine, maar een levend wezen met een eigen wijsheid.
28. Hoe lees je een ecologische kast?
Zonder ramen of inspecties leer je het volk lezen via geur, geluid, vliegactiviteit en temperatuur. De kast wordt een instrument van intuïtieve waarneming.
29. Hoe bevolk je een kast op natuurlijke wijze?
De auteurs beschrijven methodes om een kast te bevolken met een zwerm of een aflegger, zonder kunstmatige ingrepen. De nadruk ligt op zachte begeleiding en minimale stress.
30. Zwermen en kolonies vermenigvuldigen
Hoe ga je om met zwermdrift? Hoe kun je op natuurlijke wijze nieuwe volken creëren? De auteurs bespreken het belang van natuurlijke voortplanting boven kunstmatige splitsing of koninginnenteelt.
31. Gedeeltelijk overzetten van een volk (transvasement partiel)
Een methode om een volk geleidelijk over te brengen naar een ecologische kast, zonder het hele nest in één keer te verstoren. Ideaal voor gevoelige volken of beginnende imkers.
32. Meervoudig overzetten (transvasement multiple)
Een techniek waarbij meerdere volken tegelijk worden overgezet, bijvoorbeeld bij het ombouwen van een hele bijenstand. De auteurs geven tips om dit harmonieus te laten verlopen.
33. Splitsen van een kolonie (division)
Hoe je op natuurlijke wijze een volk kunt splitsen om een nieuwe kolonie te vormen, zonder kunstmatige koninginnenteelt. De nadruk ligt op het volgen van het natuurlijke voortplantingsritme.
34. Drachtplanten en bijenbomen
Een rijk overzicht van planten en bomen die nectar en stuifmeel leveren. De auteurs moedigen aan om bijvriendelijke tuinen en landschappen te creëren, met aandacht voor bloeitijd en biodiversiteit.
35. Jaarplanning voor de imker (kalender)
Een maand-tot-maand overzicht van observaties, mogelijke ingrepen en natuurlijke processen. De kalender is afgestemd op het ritme van het volk, niet op commerciële doelen.
36. Recepten met honing, was en propolis
Een inspirerend hoofdstuk met recepten voor balsems, tincturen, kaarsen, honingdrankjes en meer. Elk recept is eenvoudig, natuurlijk en doordrenkt van eerbied voor het bijenproduct.
37. Hoe verbeter je een moderne kast?
Voor wie (nog) met een conventionele kast werkt, geven de auteurs tips om die kast bijvriendelijker te maken: betere isolatie, minder inspecties, natuurlijke raatbouw stimuleren.
38. Over koninginnenteelt en kunstmatige inseminatie
Een kritische blik op gangbare praktijken zoals kunstmatige bevruchting en selectie. De auteurs pleiten voor natuurlijke voortplanting en het behoud van genetische diversiteit.
39. Kasten zonder ramen of kaders
Een pleidooi voor kasttypes die het natuurlijke gedrag van bijen respecteren: zonder kunstraat, zonder inspectieramen, zonder roosters. De kast wordt een heilige ruimte, geen fabriek.
40. Epiloog: de bij als boodschapper van de aarde
Een spirituele afsluiting waarin de bij wordt gepresenteerd als wezen van licht, trilling en verbondenheid. De auteurs roepen op tot een nieuwe relatie tussen mens en bij — gebaseerd op eerbied, samenwerking en liefde.
Reactie plaatsen
Reacties